![Тақырыбы: 8 сынып Химия пәні мұғалімі: Битабарова Хадиша Исабековна](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_0.jpg)
Тақырыбы:
8 сынып
Химия пәні мұғалімі: Битабарова Хадиша Исабековна
![Оқу мақсаты 8.2.2.1 - бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктеу. Ба ғалау критерийлері бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктей алады.](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_1.jpg)
Оқу мақсаты
- 8.2.2.1 - бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктеу.
Ба ғалау критерийлері
- бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктей алады.
![Химиялық реакциялардың типтері ф Бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакциялардың жіктелуі Қосылу реакциясы Айырылу реакциясы Орынбасу реакциясы Алмасу реакциясы](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_2.jpg)
Химиялық реакциялардың типтері
ф
Бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакциялардың жіктелуі
Қосылу реакциясы
Айырылу реакциясы
Орынбасу реакциясы
Алмасу реакциясы
![Қосылу реакциясы ф Қосылу реакциясы (немесе синтез) деп екі немесе одан да көп реагенттердің қосылып, құрылысы күрделірек өнім шығаруын айтамыз. Қосылу реакцияларына жай заттардың (күкірттің, фосфордың, көміртектің...) ауада жануын жатқызуға болады. S + O 2 → SO 2 → + күкірт оттек күкірт ( IV) оксиді](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_3.jpg)
Қосылу реакциясы
ф
Қосылу реакциясы (немесе синтез) деп екі немесе одан да көп реагенттердің қосылып, құрылысы күрделірек өнім шығаруын айтамыз. Қосылу реакцияларына жай заттардың (күкірттің, фосфордың, көміртектің...) ауада жануын жатқызуға болады.
S + O 2 → SO 2
→
+
күкірт
оттек
күкірт ( IV) оксиді
![Айырылу реакциясы ф Бір реагенттің құрылысы қарапайым екі немесе одан да көп өнімдерге бөліну реакциясын айырылу реакциясы деп атаймыз. CaCO 3 → CaO + CO 2 → + кальций карбонаты кальций оксиді көміртек (IV) оксиді](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_4.jpg)
Айырылу реакциясы
ф
Бір реагенттің құрылысы қарапайым екі немесе одан да көп өнімдерге бөліну реакциясын айырылу реакциясы деп атаймыз.
CaCO 3 → CaO + CO 2
→
+
кальций карбонаты
кальций оксиді
көміртек (IV) оксиді
![Орынбасу реакциясы ф Реакцияға қатысушы заттар құрамындағы элементтерімен алмасса, бұл реакция түрі орынбасу деп аталады. Мысалы, болат шегені мыс купоросы ерітіндісіне салып, темір купоросын аламыз (темір мысты оның тұзынан ығыстырды) Fe + CuSO 4 → FeSO 4 + Cu. Темір (ІІ) сульфаты + → Мыспен қапталған шеге Темір шеге Мыс купаросы ерітіндісі](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_5.jpg)
Орынбасу реакциясы
ф
Реакцияға қатысушы заттар құрамындағы элементтерімен алмасса, бұл реакция түрі орынбасу деп аталады. Мысалы, болат шегені мыс купоросы ерітіндісіне салып, темір купоросын аламыз (темір мысты оның тұзынан ығыстырды)
Fe + CuSO 4 → FeSO 4 + Cu.
Темір (ІІ) сульфаты
+
→
Мыспен қапталған шеге
Темір шеге
Мыс купаросы ерітіндісі
![Алмасу реакциясы ф Екі күрделі қосылыстар арасында бөлшектерінің алмасуы жүретін реакцияны алмасу реакциясы түріне жатқызады. Бұл реакциялардың көбісі сулы ерітінділерде жүреді. Бейтараптану реакциялары алмасу реакция типінің мысалы бола алады: NaOH + HCl → NaCl + H 2 O Қышқыл мен негіз әрекеттесіп, нәтижесінде су мен тұз түзілетін реакция бейтараптану реакциясы деп аталады. 6](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_6.jpg)
Алмасу реакциясы
ф
Екі күрделі қосылыстар арасында бөлшектерінің алмасуы жүретін реакцияны алмасу реакциясы түріне жатқызады. Бұл реакциялардың көбісі сулы ерітінділерде жүреді.
Бейтараптану реакциялары алмасу реакция типінің мысалы бола алады:
NaOH + HCl → NaCl + H 2 O
Қышқыл мен негіз әрекеттесіп, нәтижесінде су мен тұз түзілетін реакция бейтараптану реакциясы деп аталады.
6
![Бекіту тапсырмасы 1-тапсырма. Бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктеңіз: SO 3 + H 2 O = H 2 SO 4 CaCO 3 = CaO + CO 2 CaCO 3 + CO 2 + H 2 O = Ca(HCO 3 ) 2 BaCl 2 + H 2 SO 4 = BaSO 4↓ + 2HCl Fe(OH) 2 = FeO + H 2 O Fe + 2HCl = FeCl 2 + H 2 Дескриптор: Білім алушы - бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктейді 6](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_7.jpg)
Бекіту тапсырмасы
1-тапсырма. Бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктеңіз:
- SO 3 + H 2 O = H 2 SO 4
- CaCO 3 = CaO + CO 2
- CaCO 3 + CO 2 + H 2 O = Ca(HCO 3 ) 2
- BaCl 2 + H 2 SO 4 = BaSO 4↓ + 2HCl
- Fe(OH) 2 = FeO + H 2 O
- Fe + 2HCl = FeCl 2 + H 2
Дескриптор:
Білім алушы
- бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктейді
6
![Дұрыс жауабы 1-тапсырма. Бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктеңіз: SO 3 + H 2 O = H 2 SO 4 CaCO 3 = CaO + CO 2 CaCO 3 + CO 2 + H 2 O = Ca(HCO 3 ) 2 BaCl 2 + H 2 SO 4 = BaSO 4↓ + 2HCl Fe(OH) 2 = FeO + H 2 O Fe + 2HCl = FeCl 2 + H 2 Қосылу реакциясы Айырылу реакциясы Қосылу реакциясы Алмасу реакциясы Айырылу реакциясы Орынбасу реакциясы Дескриптор: Білім алушы - бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктейді 6](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_8.jpg)
Дұрыс жауабы
1-тапсырма. Бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктеңіз:
- SO 3 + H 2 O = H 2 SO 4
- CaCO 3 = CaO + CO 2
- CaCO 3 + CO 2 + H 2 O = Ca(HCO 3 ) 2
- BaCl 2 + H 2 SO 4 = BaSO 4↓ + 2HCl
- Fe(OH) 2 = FeO + H 2 O
- Fe + 2HCl = FeCl 2 + H 2
Қосылу реакциясы
Айырылу реакциясы
Қосылу реакциясы
Алмасу реакциясы
Айырылу реакциясы
Орынбасу реакциясы
Дескриптор:
Білім алушы
- бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктейді
6
![Қорытынды Бүгінгі сабақта: бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктеуді үйрендім 6](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_9.jpg)
Қорытынды
Бүгінгі сабақта:
- бастапқы және түзілген заттардың саны мен құрамы бойынша химиялық реакцияларды жіктеуді үйрендім
6
![Қосымша р есурстар - Химия оқулығы 8 сынып Оспанова М.Қ., Белоусова Т.Г. https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/ 8 -synyp/ 6](http://fsd.mir-olymp.ru/html/2020/12/09/i_5fd123cd9946d/img_phpI76znG_9_10.jpg)
Қосымша р есурстар
- Химия оқулығы 8 сынып Оспанова М.Қ., Белоусова Т.Г.
- https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/ 8 -synyp/
6