Ермексаз - жұмсақ материал

АҚЫЛДЫ ЕРМЕКСАЗ

Оқытушылар: А.А Есмагамбетова

А.Қ.Рахымжанова

А.Т.Жаркимбекова

ҚМББ «Болашақ» колледжі

Ғылыми жобаның көкейкестілігі: Ермексаз - мүсіндеу үшін арналған шикізат. Ол тазаланып және ұнтақталған балауыз, церезин, май және басқа да құрғап қалудан сақтайтын заттардың қосылуы арқылы жасалады. Ол әр түрлі түстерге боялады. Оны 1897 жылы Англияның өнер мектебінің оқытушысы Уильям Харбет студенттері мүсін жасау кезінде кеуіп қалмайтын материал ретінде жасап шығарды. Бастапқыда оның түсі сұр болатын, кейін төрт түсті етіп жасалды. Ермексаз мүсіндеу үшін өте ыңғайлы, қолға жабыспайды. Балалардың қолдануына өте қолайлы.

Ермексаздан жасалған заттар үлкендердің көбіне өз балалық шақтарын есіне түсіреді.Бұл сәбилердің қол моторикасын дамытуға жақсы, үлкенірек балаларды оқытуда көркемдіктерін дағдыландырады.Өсе келе балалардың көбін ермексазбен жұмыс жасау және сиқырлы күштері жойыла бастайды.Оларды басқа заттар қызықтыра бастайды. Бүкіл өмірі арқылы ермексазға деген сүйіспеншіліктерін білдіреді. Бұл материалдардың көбі бұларға нағыз шығармашылыққа айналдырады. «Ермексаз әлемінің ертегілер» көрмесі көрермендерді қарапайым заттардан жасандылары өзіндік және ғажайып жұмыстарымен таң қалдырды.

Жалпы ермексаздың балалар әлемінде атқаратын қызметі өте зор.Себебі, қай оқу орнында болмасын,яғни кішкентай сәбилер тобынан бастап балаларды ермексазбен жұмыс жасауға дағдыландыра бастайды.Ғалымдардың айтуы бойынша ермексаздың балаларға тигізетін септігі өте зор,сонымен қоса балалар дүниесінде ғана емес үлкен адамдардың денсаулығына жақсы әсерін тигізеді.Ермексаз қолдану барысында адамның қолының ептілігі байқалып,басқа да қажеттіліктерді өз қолынан жасауға мүмкіндік береді.

Ермексазды тек сатып алып ғана қоймай,үй жағдайында да отырып қолмен дайындауға болады.Яғни кейбір сауда дүкендеріндегі ермексаздың баға мөлшеріне қарай,әр адам ермексазды өз қолдарынан жасауды жөн санайды.Мұның да жағымды жақтары өте көп.Ермексаздың тек бір ғана түрі емес,қолдануға қолайлы бірнеше түрі бар.Мысалы, кейбір дүкендерде сатылатын ермексаздардың сапасы төмен болып,оны үйде қолдануға өте қәуіпті,себебі ол үйдің бұрыш бұрышына жабысып қолайсыздық тудыруы мүмкін.Сонымен қатар жұмсақ ермексаздар болады,олардың иісі де жағымды, қолданылуы да оңай болып келеді.Ондай ермексаздар секіргіш доп сияқты болуы мүмкін,бір лақтырып қалсан қайта өзіне ұшып келеді.

Бірден бір сатылымда жүретін тауарлардың бірі осындай ермексаздар болып табылады.

Сол себепті де,балалардың ермексазға деген құмарлығы да, қызығушылығы да жылдан жылға артуда.

Жобаның мақсаты: Қай кезде ұлт өмірін өркендетуші саналы да,салауатты, ұлтжанды рухы биік, ақыл парасаты мол, мәдени ғылыми өрісі кең ұрпақ тәрбиелеу, қоғам алдындағы басты міндет және де қоғамдық қажеттіліктен туған жалпы мақсаты.

Жобаның міндеттері:

- Баланың ой санасын арттыру;

- Әр түрлі жастағы балалардың қол материкасын дамыту;

- Өрісі кең, ақыл парасаты мол, салауатты, ұлтжанды рухы биік азамат тәрбиелеп шығару;

Өзектілігі: Ермексаздың балаларға тигізетін септігінің зор екенін көпшілік ата анаға түсіндіру,сонымен қоса оның баланың санасының жетіліп қоймай,өз қажеттіліктерінің орнын толтыруға үлкен үлесін қосуын қадағалау.Бала бойындаға әр дарындылықты арттырып қоймай,оның әрі қарай дамуына,өмір сүру дағдысын өркендетуге көмек көрсету.Себебі, осы еліміздің болашағы осы өсіп келе жатқан жаңа өнегелі,өнерлі,ақылды, саналы ұрпақ.

1.Ақылды ермексазға жалпы шолу

1.1.Ермексаз жайлы түсінік

Ермексаз - жұмсақ материал. Әр түрлі ермексазды зауытта химиялық жолмен дайындайды. Ермексаз суда ерімейді. Ермексазды арнаулы қорапта сақтайды.Жұмысқа керекті ермексазды қалақшамен тік жіппен бөліп алады. Қалақшалардың әр түрі болады. Дайын қалақшаларды арнайы жасайды. Ермексазбен түрлі жұмыстар атқару үшін қалақшалардың көмегі үлкен.

Ең жұмсақ ермексаз –ермексаз көркемсуретіне арналған. Жапсырмалау процессінде ол қолға қатты жабысады. Сондықтан кішкентай балаға онымен жұмыс істеу ыңғайсыз.

Қатты ермексаз- көркем модельдерді дайындауда қолданылады. Бұндай ермексазбен жұмыс істеу үлкен адамдардың өзінен біраз физикалық күшті қажет етеді.Бұл да балаларға жарамайды.

Ермексаздан жапсырмалау құралдары көп емес.Бірақ та балаңыздың жұмыс істеуіне ыңғайлы болу үшін ,баланы қажетті құралдармен қамтамасыз еткен дұрыс.Жапсырмалауға арналған тақтайша- ермексаздың бөлшектерін илеуге ғана емес , сонымен қатар жұмыс столын таза ұстайды.

Ермексаз жасау барысында балаларға қолдарын бүлдіріп алмасы үшін арнайы таяқшалар болады.Ол таяқшаларды біз стеки деп атаймыз. Стеки-жапсырмалауға арналған арнайы пышақтар.Екі түрін : жалпақ пластмасса және металл ілмек түріндегісін қолданған дұрыс.Сонымен қатар стакан сумен, жұмсақ, дымқыл мата, қағаз майлық қажет.Сумен жапсырмалау кезінде қолды сулап отырады.Ал матамен тақтайша мен стекиға жабысқан ермексазды сүртіп отырады.Қағаз майлықпен құралдарды тазалап және әр түс ауысқан сайын қолды сүрту үшін қажет. Ағаш тістазалағыш немесе сіріңкенің басын алып тастап, ермексаздан жасалған бөліктерді бір-бірімен қосу үшін пайдалануға болады.

1.2.Ермексаздың қоғамда балалар үшін маңызы

Ермексаз баланың қолының маторикасын жақсы дамытады.Балалар әлемінде кішкентай сәбилер ермексаздың арқасында күнделікті теледидардан көретін мультфильмдегі кейіпкерлерді сала алады.Әсіресе,балабақшада тәрбиешілер еңбек сабағы кезінде балаларға ермексаздан әр түрлі фигураларды салып,ол фигуралардан басқа ойыншық түрлерін үйретеді.Оның қоғамда балалар үшін маңызының болуы ол баланың қай жақтан болсын дамуын,тіпті ой сананың жетілуіне үлкен септігін тигізеді.Әр нәрсені ой иелігінен өткізіп алып қана,адам бір әрекет жасайды.

Сол сияқты балалардың да ойлау қабілеті жеткілікті жақсы дамуы тиіс.Бала ойлай отырып, ол шикізат көзінен әр түрлі нәрселерді жасауына болады.

Осының барлығын ескере отырып,ермексаздың баланың өмірінде қандай үлкен рөл атқаратынына тағы бір мәрте көз жеткіздік.

2.1.Ермексазды дайындау процесі

Ақылды пластилин немесе Хендгам, аударғанда "Жвачка" гелі, бүгін бұл балалар үшін ең танымал ойыншық емес, тек балалар үшін емес сондай ақ ересектер үшін. Оның көптеген қасиеттері бар. Handgum — өте қызықты полимер! Ол бір уақытта қатты және сұйық бола алады. Бұл қалайша мүмкін? Ұзақ уақыт аралығында Handgum өзін сұйықтық тәріздес ұстайды, ол баяу ағып, тамшылап, суға айналып кетуге тырысады. Мысалы, егер одан шарик жасап үстел үстіне қойып қойсақ, онда, бірнеше минуттан соң бұл шарик суға айналып кетеді. Тез әсер еткен жағдайда Handgum өзін қатты зат ретінде ұстайды,одан жасаған шарикті жерге лақтырып қалсақ, ол секіріп қоя береді. Сондай-ақ, сіз оны тез қозғалыспен бөлшектерге бөліп,тіпті шеге де қаға аласыз! Олай болса бөлшектермен оның құрамын, және ақылды ермексаздың бізге тигізер пайдасы бар ма екен. Ақылды пластилин жалпы түріне қарай сағызға ұқсас келеді.Ол қолға және де басқа заттарға жабысып қалмайды, сондықтан да, одан кейін тазалық жұмыстарын жасау міндетті емес. Сондай-ақ,бұл сағыз жабысқақ дақ қалдырмайды, сол себепті оны еденге де,қабырғаға да лақтырып ойнауға болады. Қараңғыда жанатын және магнит тәріздес ақылды ермексаздар да бар. Оны бөлшектерге бөліп, әр түрлі фигуралар жасауға болады.Ол адамның творчествалық ойлау қабілетін арттырады, сөйлеу қабілетін, жазудың тұрақты,әдемі болуына,қолдың әр түрлі шеберліктер үйренуіне септігін тигізеді. Ол шаршағандықты жояды, көңіл күйді көтереді, тыныштық пен сабырлылықты сыйлайды. Өз бетімізше тәжірибе жинақтап, ақылды ермексазды өз қолымызбен жасауға тырысып көрейік. Ақылды пластилинді алу үшін қолданған заттарым: ПВА желімі – 100 гр., натрий тетрабораты – ½ құты, тағамдық бояғыш — 3-5 тамшы. Сыйымдылығы үшін целлофан пакеті, араластыру үшін таяқша,және көзді химиялық заттардан қорғау үшін көзілдірік. Эксперимент барысы: сыйымдылыққа желім қосылады,одан кейін оған бояғыш қосады. Барлығын таяқшамен араластырылады .Қалай хендгамды біртекті түспен жасай аламыз, көбірек натрий тетраборатын қосып (дәріханада сатып алуға болады)алуға болады. Содан кейін қоспа тағы да қоюланғанша араластырылады.Қалай хэндгам дайын пластилинің алуға болады, ол үшін оны целлофанға салып және дұрыс бастыру қажет, содан соң икемді және жұмсақ ермексаз дайын болады. Ақылды пластилин дайын! Эксперимент барысында, ақылды пластилин мынадай қасиеттерін танытады: 1.Сұйықтық қасиеті, Иә, шынымен де, біздің пластилин ағып кетуі мүмкін, жиналып содан кейін тамшылауы да ғажап емес,2. Қасиеттері резина тәріздес заттар, Пластилин шын мәнінде сұйық,әрі секірмек тәріздес. Күніне 2 – 3 рет пайдаланса, ол тым секірмек және қатты лақтырып қалған сәтте доп сияқты,секіріп кетуі мүмкі. Қалай ақылды пластилин жасауға болады, материалды жылдам тартып қалу әсерінен ол үзіліп кетуі мүмкін,жыртылған қағаз немесе су картонды еске салады, 3. Қатты заттар қасиеті, қатты қысу немесе соққы кезінде ақылды пластилин лезде қатайып "тас" тәріздес болып қалады. Бұл тағы да неньютоновской сұйықтық қасиетін растайды. Ақылды пластилин жайлы қорытындыласақ: ақылды пластилин сұйықтық қасиеттерін танытады, резина тәріздес заттар мен қатты заттардың қасиеті де айқын. Негізінде ақылды ермексаздан магнитті ақылды пластилин жасап шығаруға болады.

2.2.Ермексазды үй жағдайында дайындап қолдану тиімді ме?Әлде зауыт-фабрикалардан сатып алу тиімдірек пе?

Мұның алдындағы баптарда айтып кеткендей, хэндгамның қандай компоненттерден тұратының немесе ақылды ермексаздың, фабрикалық жағдайда жасалуы, бұл қызықты ойыншықтың – қандай ерекшеліктері бар, және одан не жасауға болады. Кеңес беріп бірнеше тәсілдері бар, хэндгамды немесе сағызды матадан қалай тазарту керектігі, егер қиыншылық туып,ол соның үстінде қалып қойса бір жерге жиналып немесе тіпті ағып кетуі мүмкін.

Бүгін сондай-ақ сипаттау нұсқалары ретінде, хэндгам үй жағдайында өз қолымен қарапайым және қол жетімді құрал екенің білдік. Ал, кім көріп сатып алғысы келеді , оның қанша тұратының немесе ақылды пластилин (жвачка қолға арналған) танымал дүкендердің қай жерінен алуға болатының хабардар етеміз.Ол мемлекетіміздің барлық дүкендерінде,балаларға арналған дүкендерде сатылады.

Тегінде, қолға арналған сағыз, сондай-ақ, хэндгам деп аталатын ақылды пластилин немесе нанопластилин болады, бүгін көптеген қарапайым және онлайн-дүкендерде ойыншықтар мен кәдесыйлар алуға болады. Ал, кім фантазиясын іске қосып және осы сияқты ойыншыққа ақша үнемдегісі келсе,біз , ақылды пластилинді қалай, үй жағдайында жасап оны қолдануын айтып береміз.

Қорытынды

Жалпы жобамыздың басты тақырыбын қорытындылай келсек,ақылды ермексаз кәдімгі ермексазға қарағанда пайдалы.Пайдалы жақтары өте көп.Бұл ақылды ермексаз арқылы біз болашақ өсіп келе жатқан бүлдіршіндердің ең басты ойлау қабілетін жақсарта аламыз, әрі олардың қолдарының маторикасын дамытып,саусақтарының қандай да бір іске икемділігін арттыру үшін,әр түрлі шеберліктерге үйренуге, жазу мен суреттерінің әдемі болуына үлес қоса аламыз.Сондай ақ ол ермексазбен ойнап көңіл көтеруге болады,мысалы оны қабырғаға бір лақтырып қалсан ол қайтадан ұшып саған келеді,соның нәтижесінде ешқандай қорқынышсыз ойнай беруге болады.Бір жақсы қасиеттерінің бірі осы, ол ермексаз ешқайда жабыспайды,бір сөзбен айтқанда жай ғана ойыншық доп сияқты болып келеді.Күніне қайта қайта пайдалана берудің де қажеті жоқ,себебі ол іргеге лақтырған сайын ермексаз қатая бастайды.

Сонымен қатар,бүгін біз ақылды ермексаздың жасалу тәсілін үйрендік.Үйде өз қолымен жасаймын дейтіндерге,абай болуларын сұраймыз, ермексазды жасау барысында арнайы қолға қолғап киіп,көзге арнайы көзілдірік киіп,көзге бір нәрсе тиіп кетуден сақтану керек.Жалпы ермексазды жасау үшін көп заттың қажеті жоқ екенін білдік.Бар болғаны ол бізге керек нәрсе натрий тетрабораты, ПВА желімі, және бояғыш заттар.Ол заттардың барлығын бір пластмас ыдысқа салып,арнайы таяқшамен ақырын араластыру қажет.Біздің ақылды ермексазымыз дайын,тек оны біраз уақытқа тоңазытқышқа салып қою қажет.Сонымен,бұл бар болғаны, көп десе жарты сағат уақытынызды алады.

Ал, егер де жасай алмаймын,немесе жасағысы келмейтін адамдарға біз хэндгамның қаламыздың қандай жерлерінен оны сатып алуға болады және қанша бағаға алуға болатының айта аламыз.Бірақ,қолдан жасалынған ермексазға қарағанда зауыт фабрикаларда жасалынып шығатын ермексаздар көбінесе көп уақытқа шыдап,біраз уақыт қолдануға мүмкіндік береді.

Сонымен, сөз соныңда айтарым кәдімгі ермексазға қарағанда біздің ақылды ермексазымызды қолдану тиімдірек, әрі ешқандай қиындықсыз қолдана беруге болады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Ермексаз –Уикипедия,қазақша ашық энциклопедия

2. Ашық сабақ бастауыш сынып, еңбекке баулу, ермексазбен жұмыс – “bilimdiler.kz” cайты

3. Imektep.kz \ Ермексазбен жұмыс 2011-2016 жыл

4. Ермексазбен жұмыс істеу // http://infourok.ru/ermeksaz-turali-tsinik-saba-zhospari

5.infos.kz \Еңбекке баулу, Ермексаз туралы түсінік 2011ж